بررسی تاثیر گیاهان پوششی بر کنترل علف های هرز، عملکرد و اجزا عملکرد و بهبود برخی ویژگی های فیزیکی خاک

به منظور بررسی تأثیر گیاهان پوششی بر کنترل علف های هرز، عملکرد، اجزاء عملکرد، خصوصیات رشدی سیب زمینی رقم آگریا و برخی از ویژگی های فیزیکی خاک، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا به اجرا در آمد. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و 10 تیمار انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: شاهد (بدون گیاه پوششی و بدون کنترل شیمیایی)، شاهد (بدون گیاه پوششی و با کنترل شیمیایی)، جو، تریتیکاله، کلزا و چاودار هر کدام با دو تراکم کاشت معمول و سه برابر معمول به عنوان گیاه پوششی. وزن خشک گیاهان پوششی و وزن خشک، تراکم و تنوع علف های هرز زمستانه قبل از برگرداندن گیاهان پوششی به خاک، تعیین شد. نمونه برداری از علف های هرز تابستانه در کلیه ی تیمارها از 15 روز پس از سبز شدن سیب زمینی آغاز و هر 30 روز یکبار انجام شد. نمونه برداری از خاک جهت تعیین درصد ماده آلی و وزن مخصوص ظاهری خاک طی 2 مرحله، قبل از کاشت گیاهان پوششی و قبل از برداشت سیب زمینی انجام شد. جهت تعیین دمای خاک، نمونه برداری از روز کاشت تا 90% سبز شدگی کرت ها به صورت روزانه و در زمان معین انجام شد. به منظور بررسی شاخص های رشد گیاه زراعی، نمونه برداری از 15 روز پس از سبز شدن سیب زمینی با فاصله 15 روز یکبار صورت گرفت. نتایج نشان داد که در بین تیمارهای آزمایشی، چاودار و جو با تراکم سه برابر حداکثر و کلزا با تراکم معمول حداقل ماده خشک را در طول دوره رشد تولید کردند. تیمارهای با تراکم کاشت سه برابر در مقایسه با تراکم معمول کنترل بهتری بر علف های هرز زمستانه داشتند که از این بین تیمارهای چاودار و جو با تراکم سه برابر، کمترین آلودگی را به علف های هرز نشان دادند. ترکیب علف های هرز تابستانه موجود در مزرعه شامل 11 گونه بود. گیاهان پوششی بر تعداد بوته و وزن خشک علف های هرز به طور معنی دار اثر گذار بودند، طی 3 مرحله نمونه برداری علف هرز تیمارهای تراکم معمول و سه برابر هر گیاه پوششی اختلاف معنی دار از نظر کنترل علف های هرز نشان ندادند. اما از این بین تیمارهای چاودار با تراکم معمول وسه برابر و جو با تراکم سه برابر در مرحله اول (15 روز پس از سبز شدن)، چاودار و جو با تراکم سه برابر در مرحله دوم (45 روز پس از سبز شدن) و چاودار و کلزا با تراکم معمول 75 روز پس از سبز شدن بیشترین کنترل علف های هرز را دارا بودند. تیمارهای چاودار و جو با تراکم سه برابر به همراه تیمار چاودار تراکم معمول دارای حداکثر ماده آلی و حداقل وزن مخصوص ظاهری خاک بودند. در مورد دمای خاک تیمار چاودار با تراکم سه برابر، بالاترین میزان مجموع دمای موثر خاک را دارا بود. تیمارهای چاودار و جو با تراکم کاشت سه برابر حداکثر سرعت سبز شدن بوته را به خود اختصاص دادند. از نظر ویژگی های رشدی گیاه زراعی، تیمارهای کلزا و چاودار با تراکم کاشت معمول دارای حداکثر شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک کل و سرعت رشد محصول بودند. از نظر سرعت رشد غده نیز تیمارها تفاوت معنی دار نشان دادند. تیمارهای تراکم کاشت معمول و سه برابر هر گیاه پوششی از نظر عملکرد نهایی غده اختلاف معنی دار نشان ندادند. از این بین تیمارهای کلزا و چاودار با تراکم کاشت معمول به ترتیب بیشترین عملکرد نهایی غده را دارا بودند و عملکرد غده را از 5/43 تن در هکتار در تیمار شاهد (بدون کنترل) به 2/67 و3/65 تن در هکتار افزایش دادند. تیمار جو با تراکم سه برابر حداکثر تعداد غده در متر مربع را دارا بود. تیمارهای کلزا و چاودار با تراکم معمول بیشترین میانگین وزن غده را دارا بودند. طی این پژوهش مشخص شد در صورتی که هدف از کاشت گیاه پوششی بهبود شرایط خاک باشد استفاده از تراکم کاشت سه برابر گیاهان پوششی مطلوب تر است. که از بین تیمارها، تیمار چاودار تراکم سه برابر از نظر بهبود شرایط خاک برترین تیمار بود. اما هنگامی که هدف از کاشت گیاهان پوششی کنترل علف های هرز و افزایش عملکرد باشد، استفاده از تراکم کاشت معمول گیاهان پوششی بهتر است، چرا که ضمن کاهش هزینه بذر مصرفی، علف های هرز سیب زمینی را در حد تراکم های سه برابر کنترل کرده و حتی عملکرد بالاتری داشتند. از این نظر در میان تیمارها چاودار وکلزا با تراکم معمول گزینه های مناسب تری به عنوان کشت گیاه پوششی قبل از سیب زمینی می باشند.